Berichten voor Princenhage
  Nieuwsarchief
  Evenementen
  Zoek winkel of onderneming
  Uitgaan en eten
  Winkelen in België/Frankrijk
  Princenhage in foto's
  Kerkelijk leven, moskee
  Weerberichten
  RECLAMEFOLDERS
  Albert Heijn
  Aldi Supermarkt
  Dirk van den Broek
  Etos Princenhage
  ISPC-Hanos
  Jumbo
  Lidl Prinsenbeek en Breda
  Makro aanbiedingen
  Sligro folders
  Winkelhart Etten-Leur
  Apotheken
  Banken/geldautomaat/Mr Cash
  Bibliotheek, digitheek
  Brandweer
  Dierenzaken
  Dokters, geneesheren, tandarts
  Gas en licht, energie
  Links naar andere sites
  Gemeente, afval, zorg, vervoer
  Internet, WiFi
  Musea
  Onderwijs, kinderopvang
  Politie
  Postkantoor
  Sport / recreatie
  Televisie kijken
  Verenigingen, sociaal werk
  Wonen in Princenhage
  Wijkraden in de omgeving
  Wijkblad-Lapteen-De Stem
  Princenhage in een notedop
  Colofon
  Genealogie Kuipers
  Zonwering Breda Nooren van der Avoird

 

 

 


70 Jaar bevrijd Princenhage eert zijn helden op 26 en 29 oktober


Een website die u in de komende tijd beslist in de gaten moet houden is die van 70 jaar bevrijd Breda. Onze stad staat de hele maand oktober van 2014 in het teken van dit gedenkwaardige lustrum. Niet alleen omdat we onze vrijheid aan de buitenlandse strijders te danken hebben, maar ook omdat dit wellicht het laatste lustrum is waarbij oud-strijders en andere direct betrokkenen gezien hun leeftijd aanwezig kunnen zijn.

Los van het reguliere herdenkingsprogramma, dat jaarlijks voortreffelijk wordt verzorgd door de Stichting Jaarlijkse Herdenking Bevrijding Breda, heeft de 70-jarige herdenking van de bevrijding geleid tot vele mooie maatschappelijke initiatieven. Veel inwoners van Breda tonen hiermee hun dankbaarheid aan de bevrijders. Heel veel soldaten afkomstig uit Polen onder leiding van generaal Maczek, maar ook vele anderen: Canadezen, Britten, Fransen. 

Viering in de Grote Kerk van Breda
De Protestantse Gemeente Breda houdt op 26 oktober om 10:30 uur een kerkdienst ter herinnering aan 70 jaar bevrijding. Voorganger is onze Princenhaagse dominee Saskia Ridder-Van Meggelen en er is bijzondere aandacht voor de kinderen die met het penseel mogen uitleggen wat vrede betekent! Het Pools koor Agricola en het Princenhages Mannenkoor luistert de dienst op met zang, Aart Bergwerff bespeelt het orgel en Irene Mulder van de Lucaskerk zingt solo. Er is vandaag géén dienst in de Johanneskerk. 
 
Viering van de bevrijding in de Martinuskerk
In Princenhage is er op zondag 26 oktober vanaf 14 uur een
herdenkingsdienst in de Martinuskerk met als voorgangers A. Lint, pastor, A. Roobol, ondernemer die het thema 'Herdenken' verwoordt, Rud Smit, oud-pastor maar nog heel betrokken bij Princenhage en er is een lezing door mevrouw E. Bouwmans. Het nu compleet gedocumenteerde 'Bevrijdingsraam' in onze Martinuskerk staat centraal en na de samenkomst is er een treffen waar het derde boek over ons religieus erfgoed wordt gepresenteerd. Het staat onder redactie van Rud Smit, Helma Raaymakers en Nettie van Doorn met lay-out technische ondersteuning door Erik Kuijpers.  Tot nog toe was alleen het onderste deel van het raam beschreven en nu wordt het raam weer in zijn totaal met alle 24 panelen in het zonlicht gezet. De eerste 8 panelen gaan over het leven van Jezus Christus, de volgende 16 tonen de 8 zaligsprekingen en eer aan Princenhaagse gevallenen. Ook wordt een onrecht rechtgezet dat de familie Kriesels na de oorlog te deel viel. Zie meer..., waar historicus Rinie Maas vertelt wat er gebeurd is. Het boek is te koop voor slechts 7 euro. Voor 15 euro zijn alle drie delen samen te verkrijgen.

Herdenking bij de Vredeskapel
Tenslotte zal op 29 oktober om 10:30 uur bij onze Vredeskapel op het Esserplein de bevrijding gevierd worden. Boudewijn van de Calseijde spreekt een overweging uit, Scouting St Martinus houdt een vlaggenparade en de man die op bevrijdingsdag het levenslicht zag, Jan van den Bliek, zal een speciale kaars aansteken. 

De basisscholen van Princenhage doen een project 'Princenhage, oorlog en vrede' dat wordt afgesloten met een bezoek aan de Sint Martinuskerk op 29 oktober en zij krijgen daar een uitleg over het raam.

Herdenking in Prinsenbeek: 30 oktober
In de Evenementenkalender vindt u een overzicht van de activiteiten rondom de bevrijding in Prinsenbeek. 


Elders op de nieuwspagina's vindt u data en tijden van activiteiten van onze Harmonie Cecilia en het Princenhages Mannenkoor in deze periode. 

Deel van het vredesraam in de St Martinuskerk in Princenhage (Breda)
Dit is het deel van het raam waar het om gaat. Links zat een raam van oorlogsslachtoffer Kriesels, maar dat werd in 1951 vernietigd en vervangen door een algemeen raam.

Bevrijdingsraam vertelt volgens Princenhagenaars wrang mysterie 

OVER DE OOSTFRONTER KRIESELS DIE… NIET GING!…

Over de Oostfronter Kriesels junior in Princenhage die niet ging. Het onvermoede en mogelijk wrange verhaal en mysterie van het bevrijdingsraam in de St. Martinuskerk.

Door Rinie Maas

Het bevrijdingsraam in de St. Martinuskerk is een van de meest betekenisvolle eerbewijzen voor jongens uit Princenhage die tijdens de oorlog zijn gesneuveld. Uit een woning slaan de donkerroodgevlekte vlammen. Het is, bij nader inzien, de boswachterswoning van Neefs, die door de mannen van de NSKK in brand is gestoken. We moorden jullie allemaal uit, gillen zij met overslaande stem. Het raam in de onderste travee is gewijd aan verzetsman Hendrik Touw van de Vloeiweide. De datum 4 oktober 1944 geeft weer dat Broer Touw daar ten opzichte van een overmacht aan Duitsers en ander gehelmd vulgus uit Brabant de dood vond.

Groot mysterie
Pastoor Bouman (1922-1961), de initiatiefnemer van al de prachtige gotisch gevormde ramen in de kerk, heeft in het midden patroonheiligen laten brandschilderen. Als hun broeders hoeder heeft hij ze met piëteit bij de gesneuvelden gezet en dat betekent dat de pastoor, die 40 jaar zijn stempel op Princenhage drukte, altijd goed nadacht op welke wijze hij zijn schapen van dienst kon zijn, ook als ze dood waren. De maker van het raam was Kees Wuisman in 1951. Was daarmee de kous af? Neen! Er is nog iets met dit bevrijdingsraam. Helma Raaymakers kent de historie van dit raam. Louis de Weert echter kent, dankzij zijn vader Jos de Weert, het geheim erachter. Want een raam waar niemand opstaat maar toch aan iemand is toegewijd en met bloemversieringen naamloos is ingevuld is een groot mysterie.

Woutje Kriesels
Het naamloze raam op de onderste travee zou bestemd zijn geweest voor de zoon van taxibedrijf, busonderneming Kriesels die aan het Oostfront zòu hebben gestreden. Ik gebruik hier de onvoltooid verleden tijd omdat ook dat weer helemaal niet op zekerheid lijkt te berusten. De ouders van Kriesels hadden twee zoons. Woutje Kriesels was een leuke Aogse gast. Hij reed met de taxi pastoor Bouman waar hij zijn moest. En hij kwam ook iedere zondag te laat in de kerk. Dan kunnen de mensen er nie neffe kijken, meende Woutje. Iedereen kon zien dat hij zijn plichten en dus ook zijn zondagsplicht kende. De jongen had wel een eigenaardigheid, vertelt Louis, want hij droeg in de kerk een leren jas met zijn stropdas erboven en die verschrikkelijke dikke jas droeg ie ook als het 40 graden warm was.
Zijn broer heeft na de oorlog een etiket gekregen. Maar zijn de bewijzen daarvoor rond?

Géén Oostfronter
Want hoe kwam nu zijn broer in Rusland om met de Duitsers mee te vechten als Oostfronter? Was dat vrijwillig mogen we aannemen? Aangevuurd door affiches die je overal kon zien en lezen en aangemeld vanwege het Bolsjewistische gevaar dat de rooms-katholieke kerk net zo groot achtte als het fascisme/nazisme? Volgens o.a. de drukker van het wijkblad Eduard van den Wijngaard zaliger nagedachtenis is het anders, dramatischer. Op een dag vorderen de Duitsers een vrachtauto bij Kriesels en Tijn, het moederke zegt: als jullie meerijden, kans dat we hem terugkrijgen…Zoonlief doet wat moeder vraagt. In Limburg wordt de vrachtwagen gestald maar ook de zoon wordt meteen – met geweld - ingelijfd om te dienen als Oostfronter in Rusland in de functie van chauffeur. Duitse dwangarbeid, verplicht en dus niet vrijwillig!

Raam vernietigd
Volgens Louis de Weert heeft hij over de grens van Duitsland een band verwisseld en is vervolgens doodgereden door een Tsjech, die ingevolge die daad meteen is doodgeschoten. Het is de vraag van welke kant de kogel voor hem kwam? We weten wel dat de Tsjechen tijdens de bezetting aan de zijde van Russen tègen de Duitsers vochten. Het verhaal dat Kriesels junior aan de kant van de Duitsers vocht kantelt hierdoor. De zoon werd gedwongen. Nu het vervolg. Pastoor Bouman redeneert, zoals alle herders in deze tijd, dat hij opkomt voor het zielenheil van allen, dus ook voor de Oostfronter. Hij maakt een ontwerp. En de gebroeders Wuisman maken het raam af. Het is klaar. Maar het komt er niet… Want de congregatie die het raam financierde, stond erop dat het vernietigd werd omdat het inging tegen het gedachtegoed van de kerk. Hij koos de verkeerde kant ...Is dat zo? De zoon zou aan het verlangen van de moeder hebben voldaan. Je bent geneigd het gangbare verhaal niet terzijde te schuiven. Maar als dorpsdrukker Eduard van den Wijngaard  nu eens gelijk heeft; dan is de lege plek in de kerk confronterend! Ik hoop van harte mee te maken dat zoon Kriesels met de Duitsers meeging maar…gedwongen. Dan is het bewezen verhaal àchter het bevrijdingsraam een feit!

Naschrift van de auteur, september 2014:
Dat er iets ‘was’ met het bevrijdingsraam was al lang bekend. Diaken Rob van Uden (toen pastor) besteedde er in het wijkblad aandacht aan. Hij had destijds een gesprek met mevrouw Kriesels z.n. zelf. Ik wijs erop dat aan de hand van mijn bronnen een eerste kroniek is verschenen in de Bredase Bode. Voor finale waarheidsvinding was hierin een slag om de arm gehouden en was het verhaal uitgewerkt met een open einde. 

Ik sprak door de tijd heen nog eens enkele Princenhagenaars over dit gevoelige thema en zij gaven aan dat het in hoofdlijnen gegaan is zoals hier wordt beschreven, op grond waarvan ik dit open einde, om de omstandigheden historisch recht te doen, thans heb bijgesteld. Het wachten is op het boek onder redactie van Rud Smit, Helma Raaijmakers, Nettie van Doorn en Erik Kuijpers, dat door nader onderzoek, het objectieve resultaat over dit raam, dat velen raakt, zal geven. Het is, om het verhaal over het bevrijdingsraam helemaal rond te hebben, van intermenselijk en historisch belang dat dit boek verschijnt.

Rinie Maas

Overige nieuwsberichten