princenhage.net

Nieuw licht op Van Gogh en Princenhage

Vincent op de leeftijd van 13 jaar

Zijn oom Vincent (Cent) steun en toeverlaat!
INNIGE RELATIE VAN VINCENT VAN GOGH MET PRINCENHAGE

Princenhage heeft àlles met Vincent van Gogh. Oom Cent was van de schilder steun en toeverlaat. Zijn 125ste sterfdag wordt in het dorp breeduit gevierd.
Met expositie, wandeling, literaire avond in de Johanneskerk vanaf 29 augustus gedurende de gehele maand en opnieuw te vieren hoogtepunten in september.

Door Rinie Maas

Wandelingen
Geboren en getogen in Zundert, begon hij intensief te tekenen toen zijn thuisbasis in Etten lag. Zijn naaste familie woonde, zoals bekend is, in Princenhage en Breda. Van jongs af aan gewend om lange wandelingen te maken, ontwikkelde Vincent een grote verbondenheid met het landschap dat hem omringde. Meer en meer kreeg hij oog voor het transcendente aspect van de natuur in een abstracte vorm. Wie dicht bij een door hem geschilderd bos staat ziet witte stippen; verder er vanaf krijgt de toeschouwer de vele lagen van de natuur adembenemend te zien.

Kunstschat
Princenhage kan bogen op een innige relatie met Vincent. Zijn oom Vincent (Cent) en zijn broer Theo, die hij talloze malen bezocht, wezen hem, in tegenstelling tot de rest van de familie, niet af als scheppend kunstenaar. Hierdoor vereeuwigde hij het leven tijdloos. Vincent tekent en schildert in de Baronie van Breda o.a. de vennen van Seppe, het Liesbos èn de mensen. Hij heeft er een werkelijke band mee. In Etten tekent hij wegbuigende knotwilgen aan het Leursestraatje in 1881. De tekening is meer dan 150 jaar verstopt gebleven. De kunstschat blijft verborgen zelfs als als postbode Minus Oostrijk aan Godfried Bomans een schitterend verhaal over het jonge leven van Vincent vertelt. Een stijfkop was het; zijn vader net zo. Dat moest kapot gaan. In 1957 wordt de tekening aangetroffen bij buurman Jan de Visser. Hij had deze gekregen in ruil voor de warme maaltijden die Minus trouw van de familie kreeg.

< De natuur heeft een ziel. Vincent tekent op schitterende wijze de knotwilgen als weesmannen aan het Leursebaantje (De Baai). De wereldberoemde tekening is voor 30 cent gekocht door de postbode Minus Oostrijk, ouderling van de Hervormde gemeente Etten, bij de antiquair Jan Couvreur in het Akkerstraatje in Breda. Deze gaf Minus op enig moment weg aan de buren vanwege hun goede zorgen voor hem. Hij heeft het nooit nodig geacht dit simpele feit aan de grote klok te hangen.

Zijn liefde
Over zijn liefde voor zijn nichtje Kee die Vincent ten huwelijk heeft gevraagd is oom Cent mild. Hij relativeert het neen, nooit, nimmer van het lieve kind. Op 3 september 1881 schrijft hij hierover aan zijn broer Theo: Nu evenwel zijn we zover dat ik erover gesproken heb, behalve tot haar zelve, tot Pa en Moe, tot oom en tante en tante S. en oom en tante te Prinsenhage. De eenige, die doch dat zeer officieus en in ‘t apart mij gezegd heeft dat er werkelijk, indien ik hard werkte en ik voorspoed had, kans voor mij was, is iemand van wien ik ‘t volstrekt niet verwachtte: oom Cent: deze had schik in de manier waarop ik het neen, nooit, nimmer van Kee opvatte nl. Het niet zwaar tillende en wat gekheid makend.

De Spitter
Wie zich verdiept in Vincent van Gogh weet dat kunst diep peilt: De kunst is iets dat ofschoon door menschenhanden voortgebragt niet door de handen alleen gewrocht wordt doch door van dieper bron opwelt uit onze ziel. Tijdens de presentatie van het door Pien Storm van Leeuwen geschreven boekje Omtrent Vincent kwamen de dichters in boekhandel van Kemenade aan het woord. Bauke van Halem maakt in Einder de woorden waar dat kunst de natuur en de religie ondersteunt; Kees van Meel in De landman tekent fijngevoelig Vincents gedrevenheid en Rob van Uden ontroert over het ontwortelde leven (Les racines) dat Van Gogh zo onverbiddelijk leert kennen. We beleven het verpletterend. De spitter biecht de waarheid op. In den grond zijn de natuur en een opregt teekenaar het eens. Wie dicht bij een door hem geschilderd bos staat ziet witte dons; er vanaf zien we het struikgewas dat als welriekend groen het bos omraamt.

Evangelist
Zijn wandelingen o.a. van Etten naar Princenhage verscherpen zijn blik op de omgeving aanzienlijk. Over de Martinuskerk en haar kerkgangers is hij zeer te spreken. Over die tocht als jong observator (31 december 1876) meldt hij: Gisterenavond was ik nog bij oom Vincent om hem te vertellen dat ik dadelijk naar Dordt (de boekhandelaar Braat) was geweest. Het was een stormachtige avond. En gij kunt u denken hoe mooi die weg van Etten naar Princenhage was met de donkere wolken en hun zilveren randen. Vincent gaat naar de Roomschen kerk waar een avonddienst was. Deze stemt hem goed. Het was een mooi gezicht, al die boeren en boerinnen met hun zwarte kleeren en witte mutsen, en de kerk zag er zo vriendelijk uit bij het avondlicht. De familie van Gogh is Nederlands hervormd. Vincent gaat gedreven verder. Hij wordt evangelist in de Borinage. Theologisch mislukt hij omdat hij de gave van het woord mist en het slaat bij Vincent diepe wonden. Hij hervindt zich en zegt: dan zal ik op een andere manier Gods woord onder de aandacht brengen. Hij bedoelt met schilderen. VincentVincentVincent, heet de interimexpositie van het Princenhaags Museum als verwijzing naar de van Goghs. Deze is te zien in de periode 29 augustus tot en met 4 oktober 2015

Le Paradou
Marian Verheij weet te vertellen dat de organisatie iets heel moois maakt van 125 jaar Vincent van Gogh. Met luisterzuilen? Nou en of. Op tal van wijzen zal Princenhage veel van het leven van Vincent meekrijgen. Soms loopt hij naar Zundert om dierbare plekken en oude bekenden te ontmoeten. De donkere hei en het bos dat stormt dat is een onpeilbaar drama. Vincent: Het is een mooi Paradou. Dat hij visie heeft op drama blijkt hieruit: Het drama van smart is wel het beste. Maar Gethsamenee is mooier. Nog één hele mooie van Vincent: …en ik zie in de heele natuur, b.v. in boomen expressie en als het ware een ziel. Een rij knotwilgen heeft iets van een processie weesmannen soms.… Het jonge koren is voor Vincent de metafoor van een slapend kindje. De ontroering en de waarheid gaan samen in de vergelijking over het platgetrapte gras aan de kant van de weg. Dat iets vermoeids en bestovens heeft als de bevolking van een achterbuurt. Op 27 juli 1888 sterft de ziekelijke oom Cent in Princenhage. Wat is het leven kort, schrijft Vincent vol liefde over zijn steun en toeverlaat. Het is een rookpluim.

Veel meer over de beide Vincent van Goghs in Princenhage in de rangen en standenmaatschappij van die tijd in het boek Stadshelden door Rinie Maas uitgave Breda van weleer III, alleen nog van de laatste druk op aanvraag een enkel exemplaar bij de auteur verkrijgbaar, telefoon: 5217275, email: mwmaas @ ziggo.nl

Huize Mertersem van oom Vincent, zijn steun en toeverlaat en mevrouw Cornelia van Gogh-Carbentus.

Overige nieuwsberichten